Tijdens de jaarvergadering op 13 april 2011 in 't Trefpunt in Zevenhoven hield Cock Willers een lezing over het deel van de Haarlemmermeerspoorlijnen dat ons gebied heeft doorkruist.
Op de foto vlnr Wim Wegman - Cock Willers - Jan Vervark
Bijna een eeuw geleden kon men met de trein van Uithoorn naar Alphen aan den Rijn. De route ging vanuit Amstelhoek naar De Hoef en vervolgens langs Nieuwveen, Zevenhoven, Nieuwkoop, Aarlanderveen en kwam uit bij de Oude Rijn. Na een imposante spoorbrug over deze rivier sloot de spoorweg aan op de lijn Utrecht – Leiden. Het eindpunt was in Alphen aan den Rijn.Het spoortraject is vrij gemakkelijk terug te vinden. Vanaf De Oude Spoorbaan bij de Kerkvaart naar Mijdrecht tot en met de Treinweg bij de Oude Rijn rijdt de automobilist in feite op de oude spoorbaan!
De eerste trein
De spoorlijn was een onderdeel van de Haarlemmermeerspoorlijnen, die de steden Haarlem, Amsterdam, Leiden en Utrecht (via Nieuwersluis) met elkaar verbonden. Belangrijke knooppunten in dit net waren Hoofddorp, Aalsmeer en Uithoorn met een groot emplacement en locomotiefloodsen.
Door tegenslagen is dit spoornet in gedeelten geopend. De eerste trein van Haarlem naar Aalsmeer en van Hoofddorp naar Leiden reed op 2 augustus 1912. De eerste trein van Uithoorn naar Alphen pas op 1 augustus 1915 (lengte 23,232 km) en het lijntje van Nieuwveen naar Ter Aar op 2 januari 1918.
Dat lijntje van 2,694 km was vooral aangelegd voor de tuinders, die in Papenveer aan de Kromme Aar een veilinggebouw kregen.
In bedrijf
De aanleg van het spoor zorgde voor veel werkgelegenheid. Toen de trein ging rijden verloste het veel plaatsen uit hun isolement. Landbouwprodukten en vee konden veel sneller en naar meer plaatsen en zelfs naar het buitenland worden vervoerd. Kinderen konden onderwijs volgen in Haarlem, Amsterdam, Leiden of Alphen aan den Rijn.
De stoomtrein, die vanwege zijn luide stoombel ook Bello werd genoemd, ging met een snelheid van ongeveer 45 km. Achter de trein meestal 3 wagons. In de 2e klas wagons zat je op pluche banken en in de 3e klas op houten. De 1e klas wagons waren er niet. Per dag reden er zes treinen naar Alphen en ook zes naar Uithoorn. In en uitstappen kon in Uithoorn, De Hoef, Nieuwveen, Zevenhoven, Nieuwkoop, Aarlanderveen, Gouwsluis en in Alphen aan den Rijn. Er was ook een stopplaats aan de Zuideindsche weg (nu de kruising van de N231 met Achttienkavels).
Omdat elke overweg aanvankelijk met overwegbomen moest worden beveiligd werden er veel spoorwoningen gebouwd. Deze gebouwen en de haltes (kleine stations) kregen een duidelijk herkenbaar getal. Van de hier besproken spoorlijn waren dat de cijfers 53 t/m 65.
Tegenslagen
De Haarlemmermeerspoorlijnen waren al vanaf het begin onrendabel en kregen met steeds grotere verliezen te maken. Dit had verschillende oorzaken. De economische inzinking tijdens de Eerste Wereldoorlog, de opkomst van de vrachtwagen en de autobus, de crisis in de jaren 30. Vooral de grote busondernemers als Van Poelgeest in Amstelveen en Maarse en Kroon in Leimuiden zorgden ervoor dat steeds meer mensen de bus verkozen boven het spoor. Immers de bus heeft een hogere frequentie, meer stopplaatsen en een gunstige ligging (de mensen in Zevenhoven moesten de hele Stationsweg uitlopen om op de trein te gaan!).
Er kwamen flinke bezuinigingen. Stopplaatsen werden opgeheven, de Zuideindsche weg al in 1923!
Het mocht niet baten. De laatste trein van Uithoorn naar Alphen aan den Rijn reed op 31 december 1935. Amsterdam Uithoorn Nieuwersluis bleef open tot 2 september 1950 en het goederenvervoer aldaar tot 30 mei 1986. Nog altijd ligt er ruim 7 km spoor van Amsterdam Haarlemmermeerstation naar Bovenkerk. Treinen rijden er niet, maar wel historische trams!
Wat is er nog
En wat is er nu nog te zien van de spoorlijn Uithoorn - Alphen aan den Rijn? Best veel: spoorhuis 53 in Amstelhoek, de brugwachterswoning 55 in De Hoef, de stations Nieuwveen en Aarlanderveen, de wachterswoning 64 en halte Gouwsluis (65) bij de Oude Rijn. Bovendien zijn veel vaste bruggen in de N231 gefundeerd op spoorwegbruggenhoofden.
Cock Willers
